افزایش سرمایه چیست؟ روشهای افزایش سرمایه کدام است؟!

هرگاه شرکت برای توسعه فعالیتهای خود به منابع مالی جدید نیاز داشته باشد، با پیشنهاد هیئت مدیره، سهامداران شرکت ، افزایش سرمایه را در جلسه مجمع عمومی فوق العاده مورد بررسی و رأی گیری قرار میدهند تا سرمایه شرکت به میزان مورد نظر افزایش یابد. 
روشهای افزایش سرمایه کدام است؟ 

الف) از محل سود انباشته و اندوخته طرح و توسعه در قالب سهام جایزه

 ب) از محل آورده نقدی و مطالبات در قالب حق تقدم

 ج) از محل صرف سهام

در روش اول شرکت، سهام جدید ناشی از افزایش سرمایه را به سهامداران میدهد و برای این کار نیازی به پرداخت وجه توسط سهامداران نمیباشد. در این حالت شرکت به دلیل اینکه سود انباشته قابل توجهی دارد، تصمیم میگیرد از محل سود انباشته افزایش سرمایه خود را انجام دهد. در نهایت شرکت پس از افزایش سرمایه، سود سهمی (سهام جایزه) به سهامداران خود پرداخت میکند. پس از افزایش سرمایه برآورد قیمت جدید سهام را میتوان به صورت زیر انجام داد:

قیمت جدید : (قیمت قدیم )/((1+سرمایه افزایش نسبت))

 در روش دوم شرکت، سهام جدید ناشی از افزایش سرمایه را به ازای دریافت 1000 ریال برای هر حق تقدم (به قیمت اسمی سهم) به سهامداران میفروشد. در این حالت شرکت یا سود انباشته کافی ندارد و یا تصمیم استفاده از سود انباشته را برای افزایش سرمایه ندارد. بنابراین هیات مدیره شرکت با تصویب مجمع فوق العاده تصمیم میگیرد از محل آورده نقدی یا مطالبات سهامداران افزایش سرمایه خود را انجام دهد. بنابراین شرکت به منظور افزایش سرمایه ابتدا به سهامداران خود این حق را میدهد تا افزایش سرمایه دهند و این حق را به صورت برگه هایی با نام حق تقدم به سهامداران خود اعلام میکند. 

سهامدار باید پس از دریافت حق تقدم، آن را پر کرده و برای شرکت ارسال کند. در این حالت سهامدار باید به ازای هر سهم جدید مبلغ یک هزار ریال (قیمت اسمی سهم (نیز به حساب شرکت واریز کند. البته در صورتی که سهامدار مطالباتی از شرکت داشته باشد، میتواند از محل مطالبات این مبلغ را پرداخت کند، پس از افزایش سرمایه برآورد قیمت جدید سهام را میتوان به صورت زیر انجام داد:

قیمت جدید : (قیمتقدیم +(سرمایه افزایش نسبت ×1000))/((1+سرمایه افزایش نسبت))

در روش سوم با سلب حق تقدم سهامداران، سهام جدید ناشی از افزایش سرمایه به قیمت بازار مورد پذیره نویسی کلیه متقاضیان قرار میگیرد.

مثال: قیمت سهام شرکتی 30 هزار ریال است. این شرکت 200 درصد افزایش سرمایه میدهد. قیمت جدید سهم چقدر خواهد بود؟
 الف) از محل سود انباشته 

قیمت جدید : 10000=(30000 )/((1+200/100))

ب) از محل آورده نقدی یا مطالبات 

قیمت جدید : 10666.67=(30000+1000×2 )/((1+200/100))

• در چه صورت افزایش سرمایه شرکت به سهامداران تعلق میگیرد؟ 

افزایش سرمایه به سهامداری تعلق میگیرد که در تاریخ اجرای مصوبه مجمع عمومی فوق العاده شرکت مبنی بر افزایش سرمایه، مالک سهام شرکت باشد.

• اوراق جدید ناشی از افزایش سرمایه شرکت را چگونه میتوان دریافت کرد؟ 

برای اطلاع از نحوه دریافت اوراق جدید ناشی از افزایش سرمایه هر شرکت پذیرفته شده در بورس میتوان با قسمت اطلاع رسانی تالارهای معاملاتی و یا با امور سهام شرکت مربوطه ارتباط برقرار کرد. 

• گواهی حق تقدم خرید سهام چیست؟ 

سهامداران یک شرکت، به نسبت سهم خود، مالک آن شرکت محسوب میشوند و در خرید سهام جدید شرکت نیز در اولویت قرار دارند. به این اولویت، حق تقدم خرید سهام میگوینـد. البته فقط زمانی که یک شرکت از محل آورده نقدی افزایش سرمایه میدهد، به سهامداران شرکت (نسبت به تعداد سهامی که دارد) حق تقدم خرید سهام، تعلق میگیرد.

• حق تقـدم، چه جذابیتی برای سهامداران فعلی شرکت دارد؟ 

حتما به خاطر دارید که ذکر شد قیمت سهام اغلب شرکتها در بورس، بیشتر از قیمت اسمی آنهاست، به عنوان مثـال، اگرچـه قیمت اسمی سهام شرکت الف 100 تومان است، اما ممکن است قیمت این سهم در بورس، 150 تومان باشد. در این صورت، قیمت بازار سهام شرکت الف، 50 تومان بیشتر از قیمت اسمی آن خواهد بود، بنابراین، سهامداران فعلی این شرکت با خرید سهام جدید، در واقع 50 تومان به ازای هر سهم سود بدست میآورند، سودی که تنهـا به سهامداران فعلی شرکت تعلق دارد

 150 – 100= 50 

• سهامداران فعلی چگونه از تصمیم شرکت برای افزایش سرمایه مطلع میشوند؟ 

پس از آنکه موضوع افزایش سرمایه شرکت در مجمع فوق العاده به تصویب رسید، موضوع در روزنامه کثیرالانتشاری که به عنوان روزنامه رسمی شرکت انتخاب شده، منتشر میشود تا همه سهامداران از این تصیم مطلع شوند. همچنین فرمی برای سهامداران آن شرکت ارسال شده و از آنها درخواست می شود تا درصورت تمایل به استفاده از حق تقدم خود برای خرید سهام جدید، فرم مذکور را تکمیل و برای شرکت ارسال نمایند. به این فرم، اصطلاحا گواهی حق تقدم خرید سهام گفته میشود . 

• آیا سهامداران فعلی یک شرکت، ملزم به استفاده از حق تقدم خود هستند و درصورت استفاده نکردن از حق تقـدم، از کسب سود ناشی از مابه التفاوت قیمت اسمی و قیمت بازار سهم محروم خواهند شد؟ 

سهامداران شرکت پس از دریافت گواهی حق تقدم خرید سهام، میتوانند به یکی از سـه روش زیر اقدام کنند

1- فرم استفاده از حق تقدم را در مهلت تعیین شده (که معمولا 60 روز است (تکمیل و برای شرکت ارسال کنند. این اقدام به منزله تمایل سهامدار به مشارکت در افزایش سرمایه شرکت است. بنابراین وی باید علاوه بر تکمیل فـرم، به ازای هر حقتقدم ، مبلغ 100 تومان (قیمت اسمی سهام) را به حساب شرکت واریز نمایند تا سهام جدید، به نام آنها صادر شـود

2- برخی از سهامداران ممکن است به علت عدم اطلاع از افزایش سرمایه شرکت و یا هر دلیل دیگر، در مهلت تعیین شده هیچ اقدامی نکنند. در این حالت، شرکت پس از پایان مهلت مقرر، حق تقدم باقیمانده را با قیمت روز بازار، در بورس فروخته و مابه التفاوت قیمت اسمی و قیمت بازار را به حساب سهامدارانی که از حق تقدم خود استفاده نکرده اند، واریز میکند.

3- دسته سوم از سرمایه گذاران، افرادی هستند که گواهی حق تقدم خرید سهام خود را در بورس میفروشند. این گروه از سهامداران میتوانند برای فروش گواهی حق تقدم سهام خود، به یکی از شرکتهای کارگزاری بورس مراجعه و این گواهی را به قیمت روز بازار، به فروش برسانند. قیمت گواهی حق تقدم در بورس، معمولا معادل تفاوت قیمت اسمی (100 تومان) و قیمت بازار سهم است. بنابراین، اگر مثلا قیمت سهام شرکت الف در بورس، 150 تومان باشد، قیمت گواهی حق تقدم خرید سهام شرکت الف در بورس، حدودا 50 تومان خواهد بود:

 50 =100 – 150 

طبیعتا گواهی حق تقـدم خرید سهام، برای آندسته از سرمایه گذارانی که انتظار دارند قیمت سهم مذکور در آینده با افزایش مواجه شـود، جذابیت دارد، زیرا با خرید این گواهی، میتوانند سهامدار شرکت مذکور شوند. از آنجا که گواهی حق تقدم خرید سهام نیز همانند سهام، در بورس داد و ستد میشود، بنابراین یک ورقه بهادار به شمار میرود.

نکته قابل توجه اینکه در هر صورت، مزایای ناشی از حق تقدم، به سهامداران شرکت تعلق دارند و حتی درصورت عدم استفاده آنها از حق تقدم، آنها از کسب این مزایـا محروم نخواهنـد شد، اگرچه برخی سهامداران ترجیح میدهند با دریافت سهام جدید، از این مزایا استفاده کنند و برخی دیگر، با فروش گواهی حق تقدم خود در بورس. 

• چه زمانی شرکت موظف است به اجبار سرمایه خود را کاهش دهد؟ 

اگر بر اثر زیانهای وارده حداقل نصف سرمایه شرکت از بین برود، هیأت مدیره مکلف است بلافاصله مجمع عمومی فوق العاده صاحبان سهام را دعوت نماید تا موضوع انحلال یا بقاء شرکت مورد شور و رأی واقع شود. هرگاه مجمع مزبور رأی به انحلال شرکت ندهد باید در همان جلسه سرمایه شرکت را به مبلغ سرمایه خود کاهش دهد